Datça Su Sarnıçları

Su sarnıçları

Hayvanlara içme suyu ve insanlar için kullanma suyu sağlanması amacıyla yapılan sarnıçlar o yılların bir tanığı olarak ıssız arazilerde karşımıza çıkarak bizleri şaşırtmaktalar. Datça’da kışın yağmur sularıyla coşan dereler yazları kurur, kaynak suları da sınırlıdır. Hayvancılığın önemli bir iş olduğu o yıllarda, su kaynaklarının olmadığı arazilerde sarnıçlar önemli bir görevi üstlendiler.  Datça gezilerimde irili ufaklı, değişik şekillerde birçok sarnıç gördüm. Kayalar veya toprak oyularak yapılan sarnıçlara Knidos’ta rastladım. Datça kalelerinde ve Knidos’ta gördüğüm bazı sarnıçların üzeri tonozla örtülüydü. Bu sayfalarımda kubbeli sarnıçlardan örnekler vereceğim. Bu sarnıçların su tutan kesimi zeminden aşağıda oluyor, bu kısım horasan harcı dediğimiz harçla sıvanıyor. Suyun buharlaşmaması için içerisi karanlık ve serin, belirli bir mesafe ile sıralanmış küçük delikler sarnıcın çevresinde yer alıyor, bu delikler havalandırma vazifesi gördükleri gibi kubbeden toplanan suyun sarnıca girmesini de sağlıyorlar.  Hayvancılıkla ilgili izlerin göründüğü bazı yerlerde kuyu şeklinde küçük sarnıçlar var. Bu sarnıçların yakınında çoban evi ve hayvan damlarından kalan kalıntılar hala durmakta. Zamanla bu sarnıçları da sayfama ilave edeceğim.

Cumalı Sarnıcı

Cumalı sarnıcından başlamamın nedeni sarnıçlarla ilgili bazı konuları sayfamın başında anlatabilmek için. Cumalı sarnıcı Murdala, Mersincik yolu üzerinde bulunuyor, günümüzde hala su tutan birkaç sarnıçtan biri. Çobanlar tarafından da kullanılıyor.

Bakım ve tamir gördüğü anlaşılıyor, bu yüzden orjinal görünümünde değişiklikler olmuştur. Sarnıçlara su iki şekilde toplanıyor 1- Kubbeden akan sular kubbe ile duvarların birleştiği kısımdaki eğik su yolundan belirli aralıklarla sıralanan deliklerden içeriye giriyor. Bu delikler aynı zamanda havalandırma vazifesi görüyor. Bu şekilde toplanan sular doğal olarak daha temiz oluyor. Daha sonraki  dönemlerde  delikler duvarın toprakla birleştiği kısımlara yapılıyor ve bu yüzden, sarnıca, yağmur suyu ile birlikte, toprak da dolmakta,  bir süre sonra da sarnıç kullanılmaz hâle gelmektedir. Fotoğrafa bakarsak duvarların dış kısımda daha yüksek olduğunu görüyoruz, kubbeye doğru bir eğim var.

Bazı sarnıçlar işçilik ve görünüm olarak birbirine benziyor, Cumalı sarnıcı diğerlerinden işçilik ve görünüm olarak farklı.

Sarnıçlarda kapıdan başlayarak aşağıya doğru inen bir merdiven var, su seviyesi azaldıkça su almak için aşağıdaki basamaklar kullanılıyor. Kubbe  suyun buharlaşmasını önlüyor.

Suyun tutulduğu kısım dıştaki duvardan aşağıda, o kısım su geçirmez bir harçla sıvanmış oluyor. Sıvalı kısmın hemen üzerindeki delik zeminden gelen suların sarnıca aktığı oluklardan. Daha yukarıdaki ışıklı kısımlar duvarla kubbenin birleştiği kısımdaki delikler, havalandırma vazifesi ile çatıdan gelen suların sarnıca aktğı delikler. Görüldüğü gibi Cumalı sarnıcının duvarlarında da oldukça çatlak var.

Kubbe örme şekli sarnıçlarda benzer şekilde.

Kubbeden gelen suyun oluklara akması için duvarın dış kısmından  kubbeye doğru eğimli bir kısım var. Bu sarnıçta ben işçiliği daha kaba buldum, tarih olarak diğerlerine göre yeni olabilir. İstinat duvarlarının yüksekliği bir buçuk metre civarında, kalınlığı ise 40-50 cm veya daha kalın olabiliyor, bu kubbenin büyüklüğüne de bağlı. Kubbe genellikle 20 santim kalınlığındadır, istinat duvarının üstünden 30 santim kadar içinden başlar.

Yağmur sularının duvarın alt kısmındaki deliğe akması için yapılmış su yolu görülüyor.

Sayfalar: 1 2 3 4 5 6