Datça yarımadasındaki eski yaşam bulguları ile ilgili bilgileri; Knidos, Burgaz ve Kap Krio sayfalarım ile vermeye çalışıyorum. Datça’da’da Emecik’ten başlayarak Knidos’a kadar devam eden, etrafa hakim tepeler üzerine yapılmış, Kale diye isimlendirilen, etrafı surlarla çevrili kalıntılar bulunuyor. Bunlarla ilgili fazla bir bilgimiz yok, baktığımda bunların bazılarının Knidos’a kadar uzanan gözetleme, haberleşme gibi amaçlarla oluşturulduklarını düşündüm. Gördüğüm kalelerde ortak olan özellik bütün yollara hakim tepelerin seçilmesi ve arka arkaya birbirlerini görmesiydi, bu kalelerde denizden de gelebilecek herhangi bir vasıta rahatlıkla görülebilir durumda. Görüldüğü kadarıyla kaleler bir saldırı durumunda da halkın sığındığı yerler, M.S 7. yüzyılda arap istilasına uğrayan Knidos bir daha eski antik günlerine dönemiyor, halk kalelerde veya korunaklı yerlerde yaşamlarını sürdürüyor. Yarımada uzun bir süre korsan saldırılarına açık kalmış. Bu kalelere örnek olarak Yazı , Kumyer, Yarıkdağ ve Eski Datça kalelerini verebiliriz.
Eski Datça Kalesi
Eski Datça mahallesinin arkasındaki yüksek tepede Knidos dönemine kadar uzanan kaleye çıktım. Yüzlerce yıl önce insanoğlunun eliyle, binbir zorluklarla yaptığı bu duvarları görmek, bu eşsiz manzaraları seyretmek, doğanın içinde sessiz bir yolculuk yapmak çok hoş bir olay. Yaklaştıkça duvar ve taşlar belli oluyor.
Bazı kısımlarda duvarlar çok büyük taşlardan ve oldukça geniş olarak örülmüş, Knidos dönemine kadar giden bir kale.
Kalenin içinde herhangi bir yapı kalıntısına rstlayamadım, Batı tarafındaki duvarlar duruyor, doğu tarafında Eski Datça’ya bakan tarafta duvarlar daha zayıf.
Yarıkdağ Kalesi
Hızırşah köyü arazileri içindeki Yarıkdağ üzerinde bulunan kale doğa yürüyüşçüleri tarafından sıkça ziyaret edilen yerlerden. Her tarafı gören bir yerde, daha çok ilk Hıristiyan, Bizans ve daha sonraki dönemlerde kullanıldığını düşünüyorum. Yarıkdağ tırmanışı 2-2,5 saatlik bir yürüyüş gerektiriyor, doğa yürüyüşü yapmaya uygun kıyafetler seçilmeli. Kalenin doğu ve kuzey tarafındaki duvarlarından bir kısmı duruyor, harçla örülmüş duvarlar. Kale arazisi oldukça geniş, içinde yapılardan kalma taş yığınları görülüyor. Manzarası mükemmel, Ege Denizini ve Akdenizi görebiliyorsunuz.
Kale içinde üç tane sarnıç var, bir tanesinin duvarları daha düzgün, diğerleri oldukça harap vaziyette, ilginçtir bunlardan bir tanesinde su yılın büyük bir zamanında durur.
Kumyer Kalesi
Kumyer kalesi de Datça kaleleri içinde sağlam olarak gelen kalelerden, izlenimlerime dayanarak kale Knidos döneminden başlayarak Bizans dönemine kadar kullanılmış. Güney tarafındaki iri taşlarla örülmüş surlar, oldukça geniş duvarlardan oluşuyor. Bu duvarlar Knidos dönemini gösteriyor. Fotoğraftaki kısımlar harçla, küçük taşlarla örülmüş, Bizans dönemi izlerini taşıyorlar, bu duvarlar daha yüksekteler. Kaleye Kumyerden çıkmak 40 – 50 dakikalık bir zaman alıyor.
Kaleye ilk giriş kısmında yer alan sur duvarları, eski dönemlere uzanıyor, burada bir giriş kapısı bulunmakta. Kumyer kalesinde harçla örülmüş iki tane sarnıç bulunuyor, Datça kaleleri içinde büyük kalelerden. Bir tepenin üzerinde, çoğu tarafı ulaşılması mümkün olmayan dik kayalarla çevrili. Kalenin yakınlarında su kaynakları var, bu kaynaklar hala kullanılıyor. Bu kalelerin birçoğunda denizdeki hareketler de görülebiliyor. Kumyer Kalesi Gezisi
Yazıköy Kalesi
Yazıköy’ün hemen yakınındaki tepede yer alan Yazıköy kalesi de büyük kalelerden, Knidos döneminden başlayarak her dönem kullanılmış, 40 dakikalık bir yürüyüşten sonra ulaşılıyor. Yazıköy Kalesi’ne Yaptığımız Gezi.
Muzaffer bey,Yazıköy çıkışından hemen sonra, Belen sapağında bir dere yatağının kenarında muntazam ve poligonal taşlarla örülmüş bir dere geçişi (İng. culvert) var. Antik havası veriyor. Bunu yıllarca önce resimlemiştik. Ayrıca yine Yazıköy çıkışından sonra, bir virajı takiben soldaki zeytinlik içinde bulunan takriben 30 m. çapında, iri taşlarla yapılmış yuvarlak bir mezar anıtı (Tholos) var. 2000’li yıllarda dialarını çekmiştik. 2012 sezonunda Ertekin hocamız burada önemli bir kazı yaptı. Kör veya sahte dromoslu bir giriş buldu. Detayları kendisinden izin almadığımız için burada maalesef veremiyorum. Saygı ile…Esin Turnalı.
Muzaffer bey, Yazıköy’den Knidos yönünde çıktıktan sonra, Bağlarözü koyunun arkasına gelen yüksek tepede (Knidos yolunun sağında) büyükçe bir kale var. Adına Saranda kalesi (Kırklar) diyorlar. Ayrıca daha alt tarafta ,yani Knidos yolunun solunda belirli bir ara ile yine Bağlarözüne bakan iki tane kule kalıntısı var ki köylüler bunlara Karakuleler diyorlar. Kısaca bu bölümde bayağı tahkimat var. Bilge Umar Hocamız bunlara dayanarak Bağlarözü koyunu Triopion’a bağlamak istemişti ama , kitabımda belirttiğim gibi, koy açık denize çok karşı. Su kaynaklarını gözden geçirdik-fena değiller ama Thukydides’in ünlü öyküsüne bu koy hiç uymuyor. Sanıyoruz ki bu tahkimat Knidos yolunu gözlüyor. Dr.Tuna’nın bu kalelerin çoğunun Knidos’un başat devrinden sonra yapıldığı söylemine katılmıyoruz.Şöyle demek daha mantıklı olacak: Bu kaleler yapıldıktan sonra muhtelif devirlerde, Bizans-Menteşe-Osmanlı çağlarında elden geçmiş demek daha doğruya benziyor. Size Saranda Kalesi ile çifte Karakuleleri öneririm – kalede mutlaka sarnıçlar da vardır. En iyi dileklerimizle…Esin-Bilgin Turnalı.
Yorumunuzda belirttiğiniz kale ve antik kalıntılar Datça Detay sayfalarında fotoğraflarıyla var, bazıları arşiv’de depolandığı için görememiş olabilirsiniz, arama çubuğuna yazdığınızda bu sayfalar çıkar, yorumlarınız için teşekkürler… Saranda kalesine iki kez çıktım, sayfalarımda bu çıkışlar görülebilinir, bu sayfamda da bilgi veriyorum.