Sepet Örme

Datça’nın geleneksel yapı ustalarından Ergin ustanın evinde çektiğim hamur işleri ile ilgili fotoğrafları sizlerle paylaşmıştım. Son gün erişteler yapılırken Ergin Usta da benim belgelemem için sepet ördü. Örme işinin her safhasını çektiğim fotoğraflarda göreceksiniz. Sepet denince şimdilerde aklımıza pek önemi olmayan bir malzeme gelebilir ama geçmişte sepetler insan yaşamında olmazsa olmaz denilecek türden bir malzemeydi.
Zeytin, incir, üzüm, palamut gibi ürünlerin taşınmasında, her işte kullanılırdı, hatta kum taşıma da bile kullanılmışlardır. Kullanıldığı işe göre biçim ve sağlamlığı olmuştur. Bulgurluk buğdayın süzülmesi, hayvanların yemlenmesinde, çeşitli malzemelerin taşınmasında hep bu sepetler kullanılırdı. Bu sayfamda sepet örme tekniğini aşama aşama göreceksiniz.

Kargıyla sepet örerken malzeme olarak sakızlık, hayıt ve kargı ( çığ, kamış vs ) kullanılıyor, bu sayfadaki sepet örme örneğinde bu üç malzeme de kullanıldı. Hayıt ve kargı ile de örülebilir. Sakızlık daha esnek olduğu için kıvrılmaların olduğu kısımlarda daha kolaylık sağlıyor. Arama sorgularında sepet örme malzemeleri nereden alınır diyerek sorgulanmış. Bu malzemeler doğadan temin ediliyor, Datça’da üçü de var, diğer yerlerde de bulunabilir.

Sepet Örme

Ergin usta sepet örmede kullanacağı çığ ( kamış veya kargı da deniyor ), hayıt ve sakızlık dalları gibi malzemeleri bir kaç gün önceden kesti. Fazla bekletilirse esnekliği gidebilir, hemen kesilir kesilmez de kullanılmıyor, birkaç gün bekletiliyor.. Hayıt bitkisinin filizleri düzgün ve esnek olur, iskeleti oluştururken hayıt veya sakızlık dalları kullanılıyor. Sakızlık daha tercih ediliyor, esnekliği fazla, sepetin üst kısmında örülmesi kolay oluyor.

Soldaki fotoğrafta sakızlık dalları ile sepetin çatısı oluşturuluyor, sağda ucu keskin üç köşeli bir dal ile ( yargıç deniliyor ) hayıt dalları örme işinde kullanılmak üzere üç parçaya ayrılıyor.

Hayıt dalları ile sepetin dip kısmı örülürken bir yandan da eklenen sakızlık dalları ile iskelet oluşturuluyor, daha sonra çığ dediğimiz malzeme alttan üstten olmak üzere bu dalların arasından örülecek. Bu kısımda dallara ayakla basarak biraz yerde çalışmak gerekiyor.

Ergin ustadan aldığım bilgiye göre: Bürümcük sepeti ( Küçük olurmuş ), köfün denilen büyük sepetler de varmış. ( Köfünün diğer bir adı keletir ) Köfün genişçe, büyük sepetler, kulplu ya da kulpsuz oluyor. Köfünleri sadece hayıt dalları ile yaparak evlerin damlarında kullanılan geren denen yağlı toprağı ve harç yapmakta kullanılan horasan toprağını taşırlarmış. Sığırlara yem de hayıttan örme köfünlerle veriliyor. Tütün için etrafı çığ ile örülen köfünler kullanılırmış. Köfünlerin içine incir tepilip bütün kış yenirmiş. İncirler kavrulduktan veya sıcak suya batırıldıktan sonra köfünün içine diziliyor. Her katta üzerlerine kumaş konarak ayakla sıkıştırılırmış.

Sepetin dip kısmı örüldü, iskelet meydana çıktı.

Ergin usta sepetin yan taraflarında kullanacağı çığları hazırlıyor.

Sol tarafta görülen teknikle çığları parçalara ayırdı, bu parçaların kenarlarını temizledikten sonra sepeti çığlarla kilim örer gibi örmeye başladı.

Bu işlemler basit gibi görülse de örmeden örmeye fark var, ben Ergin ustanın ördüğü sepetle, bir başkasının ördüğü sepeti karşılaştırdım arada çok fark vardı. Sepetlerin bu kısımlarını örerken istenirse desenler de yapılabiliniyormuş.

Sayfalar: 1 2