Datça Yaban Doğası

Yasin İlemin ve Datça Yaban Yaşamı

Biyolog Yasin İlemin uzun bir zamandır Datça Yaban Hayatını Foto Kapanlarla belgelemekte. Her zaman çok farklı bir doğada yaşadığımızı söyler dururuz, bugün bazıları zarar görmüş olsalar da Datça yaban doğası zengin bir çeşitlilik göstermekte. Onlar bu doğanın bir parçası ve doğal yaşamın içinde varlıklarının önemli bir yeri var. Onları genelde göremeyiz ama yok olduklarını doğal dengelerin bozulmasıyla anlayabiliriz. Bir zamanlar evimizin yanında Kara Yılanlar öldürülmüştü, her tarafı farelerin nasıl sardığını hala unutmam. Onlar bizim topraklarımıza girmedi biz onların yaşam alanlarına girdik, sorunlar biraz oradan kaynaklanıyor. Burada belirtilen yaban hayvanlarının dışında benim gördüğüm Datça’ya özgü bir Kartal cinsi ve köylülerin Çakal dediği tilkiye benzer bir memeli de var, bu örnekleri çoğaltmak mümkün. Benim böyle bir sayfa yapmamı sağladığı için Yasin İlemin arkadaşıma çok teşekkürler. Yeni akademik hayatında da başarılar diliyorum.

Datça Yarımadası Yaban Hayatı Türleri ve Fotoğrafları

Hazırlayan
Uzman Biyolog Yasin İlemin
Eylül 2012

Türkiye’nin önemli doğa koruma alanlarından biri olan Datça Yarımadası’nda 2007 yılından günümüze kadar Yaban Hayatı Biyoloğu Yasin İlemin tarafından sürdürülen arazi araştırmaları neticesinde, Datça Yarımadası’nın ne kadar önemli bir doğa parçası olduğu ve her köşesinde ayrı bir biyoçeşitlilik değeri sakladığı tekrar gözler önüne serildi. Deniz ekosistemindeki nadir türleri, karasal ekosistemlerindeki bitki türleri, yöreye özgü kuş türleri bakımından ne kadar zengin ise, bir ekosistemin sağlıklı olduğunun en önemli göstergelerinden biri olan büyük memeli türleri açısından da bir o kadar zengindir. Böylesine dar bir yarımada üzerinde yaban hayatının var olması bize Datça’nın ne kadar eşsiz olduğunu tekrar kanıtlamaktadır.

Bilindiği gibi büyük memeli türleri doğada yaşadıkları habitatlarda büyük doğa parçalarına ihtiyaç duymakta ve bu habitatlar içinde, üreme, beslenme ve çiftleşme gibi faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Öyle ki Türkiye’de iki büyük yırtıcı kedi türünden biri olan Karakulak (Caracal caracal ) türü, (diğer tür vaşak) tüm Anadolu’da Akdeniz havzasında yaşayan bir tür olmakla birlikte özellikle Datça’nın da dahil olduğu Muğla’nın Kızılçam habitatlarında, tüm olumsuzluklara rağmen çok sağlıklı bir populasyona sahiptir. Özellikle Datça Yarımadası, Muğla genelindeki doğa tahribatından nispeten uzak kalması özelliği ile Türkiye’de karakulaklar için önemli bir doğal sığınak olarak öne çıkmaktadır. Bu türe ek olarak Datça Yarımadası’nda; Yaban domuzu (Sus scrofa), Kızıl tilki (Vulpes vulpes), Yaban tavşanı (Lepus europaeus), Porsuk (Meles meles), Yaban kedisi (Felis silvestris), Yaban keçisi (Capra aegagrus), Kaya sansarı (Martes foina), Oklu kirpi (Hystrix indica) ve Ayı (Ursus arctos) türleri tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalar Datça’da mevcut olan kızılçam, maki ve frigana (kısa boylu kuraklığa dayanıklı çalılar) habitatlarında yürütülmüştür.

Çalışmalar foto-kapanlar ile yürütülmüştür. Foto-kapan harekete duyarlı otomatik olarak gece ve gündüz fotoğraf çekebilen cihazlardır. Böylece bir alanda yabani hayvan türlerine ait varlık-yokluk verileri elde edilebildiği gibi. Tespit edilen türlere ait kapsamlı ekolojik veriler de elde edilebilmektedir. Datça Yarımadası’nda yürütülen çalışma öncesinde tüm yarımada dahilinde uzun bir arazi taraması yapılmış tüm sahada foto-kapanların yerleştirilmesi için detaylı taramalar yapılmıştır. Öyle ki bazı noktalara yürünecek yolun dahi olmaması nedeniyle kıyıdan tekne yardımı ile ulaşılmış, mümkün olan en bakir noktalarda foto-kapan istasyonları yerleştirilmiştir. Bu kapsamda tüm yarımdaya 36 adet foto-kapan yerleştirilmiştir. Bu çalışamın neticesinde aşağıdaki yaban türleri fotoğraflanmıştır.

Karakulak (Caracal caracal)

İnce yapılı, çevik bir kedi olan Karakulak, kızıl-kahverengiden koyu griye kadar değişebilen kısa ve yoğun kürkü ve sivri, siyah püsküllü kulaklarıyla rahatça tanınabilir.

Nadiren siyah bireylere rastlanabilir. Çene altı, karın altı ve bacakların iç kısmı kirli beyaz renktedir ve açık renkli silik benekler bulunabilir. Her iki tarafta gözden burna kadar uzanan siyah çizgiler ve göz etrafındaki kirli beyaz bölge karakteristik özelliklerindendir. Bilimsel ismi Caracal caracal türkçe kökenlidir ve “karakulak”tan türetilmiştir.

Datça Yarımadası’nın özellikle Doğu’sunda yayılış gösterirler. Yarımadadaki besin zincirinin en üstündeki yırtıcılardan biridir. Yaban domuzu gibi son zamanlarda fazla üreyen ve doğanın taşıma kapasitesini zorlayan türler üzerinde avcı bir türdür.

Karakulak’ların azalması (kaçak avcılık, zehirli et gibi) yaban domuzlarının doğada kontrolsüz üremesine neden olmaktadır. Datça doğası için karakulak kilit rol oynamaktadır.

Yaban Kedisi (Felis silvestris)

Yaban kedisi (Felis silvestris), Kedigiller (Felidae) familyasından bir kedi türüdür. Avrupa, Batı Asya ve Afrika kıtalarında farklı alt türleri ile geniş bir coğrafyada yaygındır. Afrika yaban kedisi alt türü ev kedisinin atası olarak kabul edilir. Bildiğimiz ev kedilerinin yabanisidir. Koku alma duyusu sayesinde sizi çok uzaktan farkeder ve kendisini gizler. Kolay görülen bir kedi değildir.

Fotoğrafta ağzında yakaladığı sincap ile bir yaban kedisi görülmekte.
Yaban kedisinin Normal kediden farkları kısaca şunlardır ;
Bacakları daha uzun, başı daha iri ve yassıdır.
Gür ve kalın kuyruğu ve kuyruğunda 3-5 siyah halka bulunur.
Kuyruk ucunda da kalın bir siyah halka vardır. Ev kedisinin kuyruğu ince olur ve halkaları bu denli belirgin olmaz.

Oklu kirpi (Hystrix indica)

Memelilerin, kemiriciler (Rodentia) takımına ait Hystricidae familyası içinde yer alan oklu kirpiler en büyük kemiricileri kapsar. Kılların değişimi ile oluşmuş sivri dikenlerinden dolayı kirpigiller olarak adlandırılsalar da aslında kirpiler ile akrabalıkları yoktur. Oklu kirpiler ise genelde otçuldur. Doğada doğal bitkinin kök ve tomurcukları ile beslenebilir. Postlarında yumuşak yün, sert kıllar, kısa dikenler, kalın, çok elastik uzun kıllar ve sert uzun oklar olmak üzere farklı türlerde kılları bulmak mümkün. Genellikle vücut üzerindeki dikenlerin düşmanlarına fırlatıldığı düşünülür fakat bu doğru değildir. Tehlike anında oklarını kabartır, kuyruk dikenlerini birbirine değdirerek ses çıkartır. Oklar düşmana batıp kırılarak, yaraladığı yerde iltihaplanmaya yol açabilmektedir. Özellikle düşünülenin aksine kısa ve ince dikenleri tehlikelidir.

Oklu Kirpi Datça Yarımadası’nın el değmemiş orta kesimlerinde yaşar bu hayvanın bulunduğu bölgeler yarımadanın en bakir noktaları olup. Bu alanların korunması için önemli bir işarettir. Çünkü oklu kirpi insana etkisinin en az olduğu yerlerde yaşamaktadır.

Yaban domuzu (Sus scrofa)

İri gövdeli,kalın ve kuvvetli bacakları ve büyük başı ile güçlü bir görünüşe sahiptirler. Kırçıllı siyahtan boza kadar değişik renklere sahiptirler. Bitkisel örtüye sahip her türlü ortamda yaşayabilirler. Ancak yapraklı ve karışık ormanları tercih ederler. Sazlıklar, sık çalı, saz ile çevrili bataklık ve sık çalılıklı meralarda yaşarlar.

İri gövdeli,kalın ve kuvvetli bacakları ve büyük başı ile güçlü bir görünüşe sahiptirler. Kırçıllı siyahtan boza kadar değişik renklere sahiptirler. Bitkisel örtüye sahip her türlü ortamda yaşayabilirler. Ancak yapraklı ve karışık ormanları tercih ederler. Sazlıklar, sık çalı, saz ile çevrili bataklık ve sık çalılıklı meralarda yaşarlar.

Azılı Yaban Domuzu

Türkiyede hemen hemen her yerde bulunurlar. Hem eteobur hem de otobur bir tür olup genellikle; Ceviz,kestane, fındık, tohum ve meyveler yanında bitki artıkları içerisindeki solucan ile böceklerle beslenirler.

Datça Yarımadası’nın her köşesinde yaygın olarak yayılırlar. En büyük predatörü olan ve yavrularını avlayan karakulak ayı gibi türlerin Datça’da giderek azalması nüfusunun sürekli artmasına neden olmaktadır.