Kap Krio yarımadasının batısında kayalık bir tepede yer alan Knidos feneri Knidos’a gidenlerin fotoğraflarında yerini hep almıştır. Günün değişik zamanlarında Knidos manzarasına ayrı bir güzellik katar. Knidos’a gelenlerin bir kısmı fenerin yakınına kadar gider, büyük bir kısmı da onu uzaktan seyreder. Ege ve Akdeniz’in sularının birleştiği denizi de görme heyacanını yaşarsınız.
1931 yılında yapılan Knidos Fenerinin ilk fener bekçisi Bodrum’da fener bekçiliği yapmakta olan Veli Bora olmuş. Veli Bora’dan sonra fenerin bekçiliğini oğlu Birol Bora yapıyor.
Knidos fenerine birkaç kez gittim, en son yakınlarda Ekrem arkadaşımla gitmiştik, tabii kapısı kapalı. Birol Bora ile söyleşimizde İçeride 16 tonluk bir sarnıç olduğunu duyunca şaşırıyoruz, keçeyle su süzülür, temiz olurmuş. Yazın buz gibi su olurdu diyor Birol Bora. Fenerin 6 odası varmış. İlk yapıldığı yıllarda gazla çalışırken 1972 yılında tüple çalışmaya başlamış, 1990 da otomatik olmuş. Şimdi Elektrik ve güneş enerjisiyle çalışıyor. Gazla çalıştığı yıllarda civa üzerinde dönermiş. Çakma durumunu sordum, Birol Bora her 15 saniye de iki kez çakar diyor, iki şimşek arası 3 sn imiş. 950 mumluk bir gücü varmış, Bodrum Kırlar’dan görülürmüş. 9 m Yüksekliği olan fenerin denizden yüksekliği 104 m, görünme mesafesi 12 mil.
Fotoğrafta sağ başta Birol Bora görülüyor.
Çocukluğu da burada geçen Birol Bora 53 sene bu ıssız yerde feneri bekliyor, ta ki fenerler otomatik olarak çalışmaya başlayıncaya kadar.Bir ara eşi rahatsızlanınca onları Yazıköy’e getirip yerleştirmiş, ve 19 yıl fenerde yalnız kalmış. O günlerden söz ederken ” Ah orada yaşamak çok, çok güzeldi, oraya alıştığımdan mı nedir, kalabalığı hiç sevmem, benim olduğum yer tenha olacak ” diyor. O yalnız yıllarda rahatsızlandığında iğnesini kendi yapmış, bozulan malzemeleri onarmış. Saz ve keman gibi estrümanları çalabiliyor. Yemeğini yapıyor, her işini kendi görüyor o yıllarda, şimdi emekliliğinde Yazıköy’de yaşıyor, oğlu Salih Bora Yazıköy muhtarı. ( Bu sohbetten birkaç yıl sonra Birol Bora rahmetli oldu )
Knidos fenerinin sağ tarafında kemerli bir yapı vardı, 3-4 yıl önce fenere gittiğimde. Birol Bora burasını kendilerinin yaptığını mutfak olarak kullandıklarını söyledi.
2014 yılında fenere gittiğimde bu yapı bu şekildeydi, birkaç yıl önce yapılan fenerin bakım çalışmasında molozları buraya atıp gitmişler.
Fenerden Knidos’un askeri limanının görünüşü.
Knidos Fenerine ulaşmak için, İki limanı birbirine bağlayan dar kara parçasını geçip Knidos Fenerine doğru patika yoldan yürüyorsunuz, yol boyunca fenere kadar giden elektrik kabloları görünüyor, kabloları takip ederseniz yolu şaşırmazsınız. Knidos feneri gidiş geliş 2.2 km bir mesafe.
23 nisan 2015 te Pakdos üyeleri ile Knidos fenerine yürüdük, burada fotoğraflar çektirildi.
2014 Yılında Kap Krio’nun ( Deve Boynu yarımadası ) güney ucunda fotoğrafının çektiğim Hellenistik dönem antik yapı kalıntıları. O zamanlarda burada yakılan ateşle gemilere yol gösterilirmiş, burası Knidos Ticaret Limanının girişindeki tepede yer alıyor. Knidos Feneri’nin olduğu tarafta da antik bir fener varmış.
Yapı bu surların ucunda yer alıyor, hemen aşağısında antik liman mendireği var.
Muzaffer bey resimler gerçekten çok güzel -şahane bir gezi yapmışsınız.Sarnıç bilgilerinden istifade ettik. Biz acı sayılabilecek bir noktaya değinmek istiyoruz. Dostumuz Bizans uzmanı Yrd.Doç.Dr.İhsan Tunay, Yunanistan gezilerinden dönerken fenerin altındaki boyalı Türk bayrağını görünce nasıl heyecanlandıklarını bağırıp marşlar söylediklerini anlatırdı. Bir Knidos konferansımızda bayrağı içeren bir dia’yı eşim konferansçı A. Bilgin Turnalı’ya hediye etmişti. 07 Ağustos 2015 Cuma günü Knidos’ta Ertekin Doksanaltı hocamızla dolaşırken (yanımızda emekli akademisyen ve arkeolog Haluk Aşkın da vardı) bu boyalı bayrağın silinmiş olduğunu üzüntü ile bildirdi. Aklımıza hemen Ege kıyılarına yakın 16 tane adacık ve kayalığın Yunan’a kaptırıldığı geldi ve kafamıza çakıldı. İ.Tunay derdi ki gezdirdiğim bazı Rum taifesi hâlâ Yunan adalarında olduklarını sandıklarından bayrağı görünce somurturlarmış ! Muzaffer beyimiz gelin bir girişim yapalım birlikte… Ne yapılacağını kestirip bu bayrak için birşeyler yapalım… Ne dersiniz? Saygı ile…Esin Turnalı.
Muzaffer bey size bir başvuruda bulunmuştuk bu fenerin altındaki boyalı bayrağın silinmiş olması hakkında. Programımda yok deyip reddettiniz. Biz sizden bir yerlere gidip birlikte müracaatta bulunalım dememiştik. Sizden ricamız sadece fener sitenizde yukarıdaki durumu belirtmeniz ve ağzı açık ayran delisi Yunan hayranlarını tekrar somurtmak idi. Bu site çok okunuyor ve hatırı sayılır bir okuyucu kitlesine hitap ediyor. Siz bu özet durumu yazarsanız biz de yakın ve etkili dostlarla gerekli makamlara başvurmayı planlıyorduk yazınızın desteğiyle… Herhalde bu da sizin programınızda yoktur diyemezsiniz… Bu kadar basit…Epeydir suskunsunuz. Buna bir anlam veremiyoruz… En iyi dileklerimizle…Esin-Bilgin Turnalı.
1931 senesinde yapılan Knidos fenerinin ilk bakıcıları veli boradır doğru fakat Veli dedemizden babadan oğula geçen meslek olduğu için mehmet bora ‘ya yani birol boranın abisine geçmiştir. 53 sene Mehmet bora feneri Hayriye bora ile birlikte günümüze getirmişlerdir. Çocukları adnan bora,safinaz bora,altan bora fenerde doğmuştur.
Mehmet bora Emekli olacağı zaman kardeşi birol boraya bırakmak istemiştir fakat kendisi bu mesleği yapmak istemediği için yazı köyde başka bir aile devam ettirmişlerdir. Bence kaynaklarınızı tekrar gözden geçirin.