Datça’da görülen kuşları bu sayfamda vermeye çalışacağım, Datça Yarımadası kuşlar için bir cennet yarımadayken son yıllardaki yapılaşmalar, çiftlikler yaşam alanları daralmaya başladı. Bu kuşların bazıları devamlı burada yaşarken bazıları belirli bir mevsimde burada bulunup göç ederler. Soğuk kış aylarında Datça’nın ılık vadisine göç edip kışı geçiren pek çok kuş türü görülmekte. Yine yavrulama dönemi Datça yarımadasına gelip yavrularını büyüten kuşlar da var.
Yılan kartalı Datça’da sıkça rstladığım yaban kuşlarından, son yıllarda sayıları gittikçe azalıyor. Misal olarak birkaç sene önce evimin üstünden birkaç kez oldukça yakından geçmişlerdi, acelece bir fotoğrafını çekerek uzman arkadaşlara gönderdiğimde yılan kartalı olduğunu öğrendim. Bir gün gagasında yılanla uçarken gördüm, şimdi görülmüyorlar, onların avlandığı bu bölgeler yapılarla doldu. Uzun süre havada kalabiliyorlar ve oldukça yüksekten uçarken gördüm genellikle, son olarak mart ve nisan 2015 te dağların arasındaki vadilerde rastladım, genelde çift olarak uçuyorlardı.
Yıllar önce tüfekle vurulan bir kartalı evimde 1.5 ay konuk ettim, sonradan öğrendiğime göre Datça’ya özgü bir kartal dendi, fotoğrafı olmadığı için birşey diyemiyorum, bir daha o tür kuşa rastlamadım. Çevre derneği yetkilisine teslim etmiştim, bilgi verilmediği için sonucu tam bilemiyorum, bakımını yapan veteriner arkadaş uçurulduğunu söylemişti. Son yıllarda kuşları tehdit eden unsurlardan birisi de arazilere verilen zehirler.
Datça’da görülen bir diğer kartal türü Tavşancıl ( Hieraetus fasciatus) Ülkemizde çok az sayıda kalan bu kuş Datça’da Kartal vadisindeki kayalıklarda yuvasını yapmaktayken bu yılla birlikte iki yıldır görülmüyor. Çift olarak yaşayan tavşancıl, tavşan, fare, keklik ve küçük kuşlarla besleniyor.
Doğan ( Gökdoğan diye de geçiyor – falco peregrinus ) yaşamı tehlikede olan kuşlardan, her geçen gün yaşadıkları alanlar, avlaklarında insan baskısı artıyor. Fotoğrafta görülen yaralı doğan aralık 2015 te bulunarak Doğa Koruma ve Milli Parklar Şb. Müdürlüğü elemanlarına teslim edildi.
Kızıl Şahin ( Buteo Rufinus )
Fotoğraf Gereme’de kasım ayında çekildi. Avlanması ve yakalanması yasak olan Kızıl şahin iri avcı kuşlardan. Yiyecekleri sürüngenler, küçük ve orta boydaki kuşlar, ufak memeliler ve tavşan. Yuvasını kayalık alanlara yapıyor.
Kınalı Keklikler Datça’da birkaç sene öncesine kadar evlerimizin yakınlarındaydı, o güzel ötüşlerini dinlerdik. İlginçtir avcılık yasaklandıktan sonra artacakları yerde daha da azaldılar, kaçak avcılar maalesef yine rahatça avlanabildiler, su kenarlarında tuzaklar kurarak keklikleri topluca avladılar. Datça’da gezmediğimiz yer yok diyebilirim, zaman zaman rastlıyoruz. Datça’da uzun yıllardır avcılık yasaklanmıştı son yıllarda belii yerlerde serbest bırakılıyor, özellikle son iki senedir Yazı köyü çevresinde serbest bunu anlamış değilim. Çiftlikler, geniş arazilerin tellerle çevrilmesi, dağların kiralanması, avcılar, doğaya bırakılan zehirler gibi birçok etken onların yaşamlarını zorlaştırıyor.
Kınalı Keklik, birçoğumuzun iyi tanıdığı, ötüşü güzel, tombulca, boz tüylü, kısa kanatlı, kısa kuyruklu bir kuştur. Uçarken fazla yükselmezler bir müddet sonra bir yere konarlar. Genellikle vadilere bakan tepelerde oluyor, zor durumda kalınca bir diğer tepeye veya yamaca doğru uçuyorlar. Son yıllarda kolayca yok edilmelerinin bir nedeni av köpekleri, geçen yıl Kargı dolaylarında rastlamıştım, üç köpekle birden avlanıyorlardı. Burada o hayvanın şansı çok az, katliam yapılıyor. Genelde keklik konduktan sonra dibine gelseniz kolay kolay göremezsiniz, ancak hareket halinde farkedebilirsiniz. Çimenler, böcekler, mersin gibi meyvalar gıdalarını teşkil ediyor. Çekirgeyi çok severler.
Göz kapaklarının kenarları, ayakları ve gagası kırmızı renklidir ve kınalı keklik denmesi bundandır. Çift yaşarlar, erkekleri biraz daha iri oluyor. Yavrular küçükken benekli kahverengi ve gri renkte oluyor..Bu renkler onlara iyi bir kamuflaj sağlıyor, toprağa sindikleri zaman farkedemiyorsunuz. Datça’da üreme mevsimi nisan – mayıs ayları arasında olmakta. Otlar ve çalımsı bitkilerin arasında açtığı yuvalara yumurtlar, Her üreme döneminde 9-15 yumurta yapar. Yumurtalardan 24-26 günlük bir kuluçka döneminden sonra yavrular çıkar.
Fotoğraf: Hakan Olcay
Hepimizin bildiği kuşlardan olan Kumrular insanlara yakın yaşarlar, kumruya benzeyip te doğada yaşayan Üveykler de Datça’da bir zamanlar çoktu, hatta bir tanesini daha tüyleri çıkmamış vaziyette çocukların elinden alıp büyütmüştüm. Sonra da doğaya saldım, çok hızlı uçabilen, kumrudan biraz daha küçük bir kuş, dar ve keskin kanatları vardı. Zeytin ağaçlarına yuva yapar mır-mır diye güzel bir ses çıkarır, artık o sesler de az bir yerde duyulmakta.
Bizim buralarda Malaç diye bilinen Alakarga ( Garrulus glandarius ) çiftçilerin hoşlanmadığı zeki bir kuş, birkaç sene öncesine kadar evimizin yanında birkaç çift yaşamaktaydı, sesi ile etrafı çınlatır, değişik sesleri taklit etme yeteneği var. Bağ bahçelere yakın yaşıyorlar, üzüm zamanı bahçemizdeki üzümlere dadanırlardı.
Kuzgun Kargagillerden kanat açıklığı 1,5 metreye ulaşabilen yaban kuşlarından, fotoğrafı Kızılova yakınlarında yüksek dağların yakınında çektim, oldukça yüksekte oldukları için ayrıntılar görünmüyor. Verilen tanımlara göre fotoğraftaki kuşun kuzgun olduğunu düşünüyorum, tok, ürkütücü bir sesi vardı, şimdiye dek yüksek, kayalık yerlerde bir kaç kez rastladım.
Aynı kuşun başka bir yönden fotoğrafı, gagası ve kuyruk biçimi kuzgun tanımına uyuyor. Hemen her şeyi yiyorlar, leşler, kuşlar, küçük memeliler, sürüngenler gibi menüleri zengin. Kalıcı kuşlardan göç etmiyorlar, umarım ileride daha net fotoğraflarını çekerim.
Tepeli Çavuş Kuşu (İbibik, hüthüt ) Fotoğrafı Değirmenbükü koyuna yaklaşırken çektim, Mart ayının son haftasıydı. Çavuş kuşlarına Datça’da hemen her sene bir veya birkaç kez kırsal yollarda rastlamışımdır, yaklaştırmazlar. Bu fotoğrafı arabadan inmeden pencereden çekebildim. Genellikle nisan aylarında tarla, bahçe aralarındaki yollarda dolaşırken karşıma çıktılar, çok güzel bir görünümleri var. Yuvalarını ağaç oyuklarına yapıyorlar, kurtççuklarla, böceklerle besleniyorlar. Yarımadada çoğu zaman Betçe taraflarındaki yürüyüşlerimde rastladım, birkaç sene önce evimizin yanındaki yolda da görmüştüm, ilgiç gelmişti.